Zgłoszenia zewnętrzne – kto, kiedy i jak może je dokonać?

Projekt polskiej ustawy o ochronie sygnalistów przewiduje możliwość wyboru między dwoma systemami dokonywania zgłoszeń: wewnętrznym i zewnętrznym. Zewnętrzne zgłoszenia dokonywane są bezpośrednio do organów państwowych i mogą zostać dokonane po wyczerpaniu procedury wewnętrznej, a nawet bez jej przestrzegania.

Przede wszystkim należy podkreślić, że błędnym założeniem jest, iż sygnalista musi przejść przez cały proces zgłoszeniowy wewnątrz swojej organizacji, zanim będzie mógł zgłosić naruszenie na zewnątrz i skorzystać z prawa do ochrony przysługującej mu na podstawie ustawy. W przypadkach, gdy naruszenie jest znaczące lub istnieje podejrzenie, że organizacja lub osoby zajmujące się zgłoszeniami wewnątrz organizacji są uwikłane w naruszenie, sygnalista ma prawo udać się ze swoim problemem bezpośrednio do organów państwowych. Gwarancje ustawowe będą go również chroniły w tych wypadkach.

W obecnym projekcie ustawy, zgłoszenia zewnętrzne przyjmować będzie Państwowa Inspekcja Pracy (PIP), która będzie pierwszym szczeblem dla sygnalistów pragnących dokonać zgłoszenia poza miejscem swojej pracy. Możliwe będzie także zgłoszenie naruszeń do prokuratury, urzędu celno-skarbowego, policji oraz innych organów państwowych.

Zgłoszenia do PIP i innych organów muszą być dokonywane zgodnie z ustaloną przez te podmioty procedurą. Zgodnie z ustawą, każdy organ państwowy będzie zobowiązany do stworzenia procedury dokonywania zgłoszeń dla sygnalistów i umieszczenia jej na swojej stronie internetowej.

Wydaje się jednak, że najlepszym rozwiązaniem dla sygnalisty w takich wypadkach będzie zgłoszenie naruszenia do PIP, ponieważ instytucja ta będzie uprawniona do wstępnego rozpatrywania zgłoszeń i podejmowania decyzji, który organ państwowy powinien zająć się daną sprawą – czasem może to być nawet kilka organów. PIP będzie również zobowiązany do informowania sygnalisty na bieżąco o postępach w jego sprawie i do jakiego organu została skierowana, w celu dalszego prowadzenia czynności.